Sommige ouders maken gebruik van een beloningskaart om hun kind te stimuleren zindelijk te worden. Het idee is simpel: voor elke keer dat het kind succesvol op het potje gaat, krijgt het een sticker, en na een bepaald aantal stickers volgt een grotere beloning. Hoewel dit in de praktijk soms lijkt te werken, kleven er ook nadelen aan dit systeem.
Op deze pagina
Waarom ik geen voorstander ben van belonen voor zindelijkheid
Het versterkt een fixed mindset
Het gebruik van beloningen benadrukt het resultaat (“je hebt geplast, dus krijg je een sticker”), in plaats van het proces of de inspanning die het kind levert. Dit kan ervoor zorgen dat een kind denkt: “Ik ben goed als ik dit doe, maar als het niet lukt, ben ik niet goed genoeg.” Bij een groeimindset ligt de nadruk juist op leren, proberen, en ontdekken. Kinderen die met een groeimindset worden opgevoed, zijn beter in staat om om te gaan met tegenslagen.
Druk en het gevoel van falen
Als een kind merkt dat het steeds een beloning krijgt voor het plassen op het potje, kan de druk toenemen om telkens te “presteren”. Wanneer het niet lukt, kan het zich schamen of falen voelen. Dat kan zelfs leiden tot weerstand of regressie.
Kinderen willen van nature leren en je nadoen
Kinderen hebben een intrinsieke motivatie om je na te doen en volwassen vaardigheden te leren. Door beloningen te introduceren, maak je van een natuurlijke ontwikkeling een taak of prestatie. Dit kan de eigen motivatie ondermijnen en ervoor zorgen dat het kind alleen plast voor de beloning en niet meer goed naar het eigen lichaam ‘luistert’.
Kortetermijneffecten
Beloningssystemen werken vaak tijdelijk. Zodra de beloningen stoppen, kan het gedrag ook stoppen, omdat de interne motivatie niet is opgebouwd.
Hoe pak je het aan als je toch een beloningskaart wilt gebruiken?
Als je toch kiest voor een beloningskaart zindelijkheid, doe dit dan op een manier die het proces ondersteunt en de druk minimaliseert:
Focus op het proces, niet alleen op het resultaat
Geef ook stickers voor pogingen of voor het proberen om naar het potje te gaan, zelfs als het niet lukt. Dit benadrukt dat leren belangrijker is dan het eindresultaat.
Kleine beloningen, geen grote prestaties
Houd de beloningen eenvoudig, zoals een compliment of een leuke activiteit samen. Vermijd grote cadeaus of extra’s die de focus te veel leggen op externe beloningen.
Beperk het in de tijd
Maak duidelijk dat de beloningskaart tijdelijk is, bijvoorbeeld als opstapje om het kind op gang te helpen.
Gebruik het spelenderwijs
Maak er een speels en luchtig proces van, zonder prestatiedruk. Laat je kind bijvoorbeeld zelf de stickers plakken.
Belonen of een zindelijkheidsbox voor zindelijkheid is niet nodig om kinderen zindelijk te maken. Door het proces natuurlijk te benaderen, met geduld en liefde, help je je kind op een duurzame manier om deze mijlpaal te bereiken. Als je toch een hulpmiddel zoals een beloningskaart gebruikt, doe dit dan bewust en met een focus op leren in plaats van presteren.
