Op deze pagina
Cadeautjes, complimenten en zelfs diploma’s: waarom ik een afkeer heb
Het proces van zindelijk worden is een belangrijke mijlpaal in de ontwikkeling van een kind. Dat sommige hulpmiddelen zoals een ware zindelijkheidsbox, stickersystemen en zelfs diploma’s worden gepromoot, verbaast me keer op keer. Cadeautjes uitdelen of diploma’s overhandigen om kinderen te “motiveren” lijkt misschien een leuk idee, maar ik geloof dat dit uiteindelijk niet helpt, en mogelijk zelfs schade aanricht. Laat me uitleggen waarom ik hier zo sterk over denk:
Zindelijk worden draait om vertrouwen, niet om controle
Zindelijk worden is een proces dat volledig afhankelijk is van de lichamelijke en emotionele ontwikkeling van een kind. Door systemen te gebruiken zoals een zindelijkheidsbox, leg je als ouder de nadruk op externe beloningen in plaats van het innerlijke leerproces. Dit kan onbedoeld een boodschap sturen dat het kind pas “goed genoeg” is als het de beloning heeft verdiend. Je kind leert dan niet vertrouwen op zijn eigen lichaam, maar kijkt naar jou voor goedkeuring. Dat staat haaks op wat zindelijk worden eigenlijk betekent: zelfstandigheid ontwikkelen.
Cadeautjes en diploma’s versterken prestatiedruk
Cadeautjes of diploma’s voor zindelijkheid kunnen prestatiedruk creëren. Als het je kind even niet lukt om het potje te gebruiken, wat volkomen normaal is tijdens deze fase, kan het gevoel van falen al snel ontstaan. Dit werkt averechts, want stress en spanning maken zindelijk worden alleen maar moeilijker. Hoe vroeg wil je beginnen met die prestatiecultuur injecteren in je kind?
Kinderen leren van nature, mits we ze de ruimte geven
Kinderen zijn van nature nieuwsgierig en leergierig. Ze willen ons nadoen en onze gedragingen kopiëren. Als ouder kun je dit proces ondersteunen door beschikbaar te zijn en geduldig te blijven, niet door beloningen in te zetten. Kinderen voelen zich van binnenuit gemotiveerd als ze merken dat ze iets kunnen. Een cadeautje of diploma leidt af van deze intrinsieke motivatie en vervangt die door een externe prikkel.
Groeimindset versus fixed mindset
Met beloningssystemen loop je het risico een fixed mindset te stimuleren: kinderen richten zich alleen op het resultaat (“ik krijg een cadeautje als ik het goed doe”) in plaats van op het proces (“ik ben trots op mezelf omdat ik het geprobeerd heb”). Dit kan zelfs invloed hebben op andere leerprocessen, omdat het idee ontstaat dat falen iets slechts is in plaats van een natuurlijk onderdeel van leren.
Hoe pak je het wél aan?
Als je toch iets van een systeem wilt gebruiken om je kind te ondersteunen, kies dan voor een aanpak die het proces waardeert in plaats van het resultaat. Hier zijn een paar tips:
- Gebruik positieve bekrachtiging zonder beloningen:
Benoem de inspanning en het proces, bijvoorbeeld: “Wat goed dat je het potje hebt geprobeerd!” - Maak er een normaal onderdeel van het dagelijks leven van:
Integreer zindelijkheid in jullie routine zonder er een groot punt van te maken. Het hoort bij de normale ontwikkeling, net als leren lopen of praten. - Focus op samenwerking in plaats van controle:
Laat je kind zien dat jullie een team zijn. Geef hem of haar de ruimte om zelfstandig keuzes te maken, met jouw hulp op de achtergrond.
Zeg nee tegen diploma’s en zindelijkheidsboxen
Om eerlijk te zijn: ik word een beetje moedeloos van zindelijkheidsboxen met cadeautjes, stickers en zelfs diploma’s. Het lijkt erop dat we kinderen steeds meer benaderen vanuit het idee dat ze gestimuleerd moeten worden met prikkels, terwijl het vertrouwen in hun eigen kunnen vaak voldoende is. Het gaat hier om iets heel persoonlijks: het leren kennen van hun eigen lichaam. Dit is een proces waarin ze vooral jouw geduld, vertrouwen en begrip nodig hebben, niet een doos vol met cadeautjes.
Als ouder kun je zindelijkheid benaderen vanuit vertrouwen, liefde en respect voor je kind. Door deze basis te leggen, maak je het proces niet alleen prettiger, maar geef je je kind ook een belangrijke boodschap mee: “Ik geloof in jou, je kunt dit.” En geloof me, dat is krachtiger dan welk diploma of cadeautje dan ook.
